Miejsce realizacji: Uniwersytet Przyrodniczy - Rektorat (27)
Adres: Lublin, ul. Akademicka 13

Człowiek, w przeciwieństwie do innych ssaków, nie kończy swojej przygody z mlekiem wraz z końcem okresu niemowlęctwa. Dzieje się tak, ponieważ ludzie nauczyli się pozyskiwać mleko od zwierząt na własne potrzeby. Do celów spożywczych pozyskuje się je tylko od niektórych gatunków ssaków z powodu tradycji i przyzwyczajeń oraz faktu, że nie każde mleko nadaje się do bezpośredniego spożycia przez ludzi lub jego skład nie jest odpowiednio zbilansowany.

W światowej produkcji mleka najważniejszą rolę odgrywa obecnie 5 gatunków zwierząt, tzn. bydło, bawoły, kozy, owce i wielbłądy. W wielu regionach świata wykorzystuje się także na znacznie mniejszą skalę mleko innych gatunków ssaków. W Ameryce Południowej pije się mleko spokrewnionych z wielbłądem lam, w Rosji i Szwecji mleko łosi, w Mongolii mleko kobyle, w Tybecie mleko jaków, a Laponii mleko reniferów. Uznanie zyskało również mleko ośle, ponieważ stwierdzono, że jego skład jest najbardziej zbliżony do mleka ludzkiego, przez co zdecydowanie rzadziej, w porównaniu z najpopularniejszym mlekiem krowim, wywołuje alergie. Ciekawostką jest fakt, że z mleka bałkańskich oślic produkuje się najdroższy ser świata.

Od najmłodszych lat uczono nas, że mleko jest zdrowe i niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Nie ma w przyrodzie, poza jajem, pokarmu, który miałby tak bogaty skład chemiczny i wartość biologiczną. W skład mleka wchodzi bowiem około 700 składników, w tym ponad 400 kwasów tłuszczowych oraz znaczna liczba białek, laktoza, sole mineralne, witaminy, enzymy, hormony i wiele innych. Zawartość i wzajemne proporcje poszczególnych składników mleka, wartość energetyczna i zawartość substancji biologicznie czynnych są różne w zależności od tego, czy mleko pochodzi od krowy, owcy, czy lamy. Różnicuje to znacząco wartość odżywczą i właściwości biologiczne oraz przydatność technologiczną mleka pozyskiwanego przez człowieka od różnych gatunków ssaków.

Mleko to nie tylko pokarm. To także niezastąpiony kosmetyk. Pierwsze skojarzenie z kąpielami w mleku zawsze stanowić będzie Kleopatra. Ta niezwykłej urody królowa egipska hodowała ponoć 700 oślic, od których pozyskiwano mleko do codziennej pielęgnacji królewskiej skóry. Także starożytni Grecy doceniali niezwykłe walory kosmetyczne mleka. Hipokrates polecał stosowanie mleka zewnętrznie jako leku na problemy skórne. Greczynki chętnie wykonywały maseczki, kąpiele i okłady z mleka, a myły się ponoć mydłem zrobionym z popiołu z buczyny zmieszanego z tłuszczem z mleka. W oślim mleku kąpała się George Sand, a Maria Antonina codziennie piła maślankę, by zachować urodę.

U niektórych ludów mleko miało także znaczenie ceremonialne – było składane bogom i duchom w ofierze. Taka tradycja istniała u dawnych Słowian, a jej pozostałością jest, praktykowany czasem i dziś, zwyczaj pozostawiania na talerzyku odrobiny mleka dla duszków opiekuńczych. W czasach starożytnych i biblijnych duże ilości mleka były synonimem bogactwa, gdyż do ich wyprodukowania potrzebne były liczne stada bydła. Stąd biblijne określenie “kraina mlekiem i miodem płynąca”.